چگونه یک پایان نامه دوره کارشناسی ارشد را تدوین نماییم؟
پایان نامه عبارتست از نوشته ای شامل چکیده پایان نامه، فهرست تفصیلی مطالب، فهرست تصاویر، جداول و نمودارها، مقدمه و مروری بر تحقیقات قبلی و آخرین اطلاعات تئوری، عملکرد تحقیقی و عملی نتایج، بحث و پیشنهادات، فهرست منابع و ماخذ و چکیده پایان نامه به زبان انگلیسی‌تنظیم و تدوین می شود.
رعایت موارد فوق برای حفظ هماهنگی بین پایان نامه ها اامی است. رعایت موارد جهت تنظیم پایان نامه مناسب به شرح ذیل اامیست:
در تدوین پایان نامه رعایت موارد ذیل ضروریست:
– عنوان پایان نامه در عین شفاف بودن باید کاملا مختصر و مفید نگاشته شود.
– بعضی از مستندات که در پایان نامه قرار دارند ارتباطی به موضوع تحقیق نداشته و صرفا مرسوم هست که در پایان نامه درج گردند از قبیل:
الف- برگهایی که در ابتدای پایان نامه قرار داده می شود از قبیل:
ب- برگهایی که در انتهای پایان نامه قرار داده می شوند عبارتند از :
متن هر پایان نامه می تواند شامل فصول متفاوت و هر فصل شامل بخشهای مختلف خواهد بود. هر فصل با یک مقدمه کوتاه که ماحصل فصل قبلی است آغاز و بایک نتیجه گیری مختصر به اتمام می رسد. شماره گذاری فصو ل به شرح ذیل می باشد.
در این بخش, اهداف مورد نظر در پایان نامه، روشها ، نحوه انجام تحقیق و به دست آوردن نتایج مورد بحث قرار می گیرد. اغلب منابع مروری[۳] نیز در این قسمت انجام می پذیرد، همچنین بیان اهمیت موضوع تحقیق مرتبط با توسعه و کاربرد تحقیقات در آینده توصیه می شود.
در فصول بعدی بنا به موضوع تحقیق” پایان نامه” ساختار بندی می شود. در فصل آخر, نتیجه های ماحصل تحقیق ، مباحث و پیشنهادات اختصاص دارد، باتوجه به اهمیت ویژه این فصل, توضیحاتی به شرح زیر ارائه می شود.
نتایج باید باتوجه به مطالب عنوان شده بالاخص در مقدمه به نگارش درآید مقایسه نتایج بدست آمده با اهداف از قبل تعیین شده در مقدمه، دستیابی های نوین در این فصل ذکر می شوند و مورد بررسی و آنالیز قرار می گیرند. در ضمن ارائه دهنده پایان نامه به عنوان پیشنهاد برای تحقیقات بعدی به طرح چند موضوع در راستای تحقیقات خود می پردازد.
توجه به این نکته که قسمت اصلی متن پایان نامه نباید دارای داده های غیر ضروری باشد، همچنین متن نباید حاوی برنامه های نرم افزاری یا چگونگی به دست آوردن معادلات ریاضی و اثبات آنها و داده های تجربی باشد، بنابراین مطالبی از این دست باید در پیوستهای پایان نامه آورده شوند.
جدولها و نمودارها باید تا حد امکان نزدیک به متن مرتبط قرار گیرند هر جدول یا نمودار باید با عنوان مربوطه که معمولا در زیر آنها درج می شود, مشخص گردد.
در حالت کلی, چنانچه مطلبی از منبعی استقراض شود ذکر منبع لازم است در اینصورت, موارد مطلب بین دو گیومه (( )) نوشته می شود و بلافاصله بعد از ان قلاب باز می گردد. و منبع مذکور به ترتیب صعودی از اول پایان نامه در آن قرار می گیرد. مثلا دومین ماخذ استفاده شده بعد از ذکر مطلب مربوطه اینگونه آورده می شود: [2]
در مواقعی که خلاصه یک مقاله توسط یک شخص نگارش یافته است در یک جمله ذکر می شود که در این گونه موارد به شرح زیر اقدام می کنیم:
منابع انسانی, گرانبها ترین سرمایه های یک سرمایه گذارند [داریوش مختاری].
[۱] Copyright and ownership
[۲] abstract
[۳] Literature Review
نحوه نوشتن پروپوزال
واژه پروپوزال[۱] کلمه ای انگلیسی در مفهوم پیشنهاد و طرح اولیه برای فعالیتهای پژوهشی و تحقیقاتی است . بدون تردید داشتن برنامه و طرحی که همه ی جوانب امر درآن پیش بینی شده باشد در ابتدای اجرای هر برنامه تحقیقاتی ضرویست. بعبارتی دقت و همه جانبه بودن پروپوزال, ضامن دقت بیشترکار محقق در زمان انجام پروژه ی پژوهشی است که درزمان کمتری انجام خواهد شد.
آماده کردن پروپوزال, یکی از مهمترین گامهای فرآیند تحقیق است. اکثر موسسات قبل از اجرا نمودن طرح تحقیقاتی, پیشنهادات را به سازمان تسلیم نموده و طی جلسه ای رسمی در حضور استادان راهنما و مشاوران و داوران از آن دفاع شود. در اکثر دانشگاه های کشور هم اکنون در سطح کارشناسی ارشد و دکتری از پروپوزال با حضور داورانی از داخل و خارج دانشگاه دفاع می شود. این فرآیند در صورتیکه بدرستی عمل شود برای دانشجویان و استادان بسیار ضروری است.
الف) عنوان تحقیق/پروپوزال
نخستین گام در انجام هر تحقیق یا پژوهشی، تعیین عنوان موضوع است. هیچ پژوهشگری نمی تواند بدون مشخص نمودن عنوان تحقیق، مطالعات و بررسیهای خود را آغاز کند بعبارتی عنوان تعیین کننده مقصد و طرح نهایی انجام پژوهش است.
بمنظور تعیین و انتخاب عنوان تحقیق رعایت نکات زیراامیست:
۱- توصیه می شود که انتخاب عنوان تحقیق به گونه ای باشد که خلاصه، جامع، شفاف و غیرسئوالی باشد نه خیلی کوتاه، نه خیلی طولانی.
۲- بهتر است در ابتدای عنوان از واژه هایی از قبیل مطالعه، بررسی، طراحی، تحلیلی بر، ارائه مدل تحقیقاتی و … استفاده شود.
۳ – توصیه می شود در عنوان تحقیق , متغیرهای مستقل و وابسته نشان داده شوند.
۴- اامیست که موضوع تحقیق نو و جدید باشد.
۵- اامیست که عنوان پژوهش, ارزش تحقیق داشته باشد.
۶- پژوهشگر باید توان انجام تحقیق را داشته باشد.
۷- اامیست که پژوهشگر موضوع تحقیقی را انتخاب کند که در حوزه کاری و تخصصی اش باشد.
۸- اامیست که موضوع پژوهش به گونه ای انتخاب گردد که جامعه به انجام تحقیق در مورد آن نیازمند باشد و پژوهشگر بتواند با دستیابی به نتایج مناسب تحقیق, مشکلی را از جامعه برطرف کند.
۹- پژوهشگر به عنوان تحقیق و انجام پژوهش در مورد آن میل و علاقه داشته باشد.
۱۰- اامیست که موضوع تحقیق عملی و اجرائی بوده و قابلیت انجام تحقیق را داشته باشد .
۱۱- هدف های تحقیق باید در عنوان تحقیق بیان گردد.
۱۲- توصیه می شود در عنوان تحقیق، محدوده مکانی و زمانی پژوهش, مشخص گردد.
ب) اصطلاحات
در اکثر مواقع, تعدادی از واژه ها و اصطلاحات تخصصی – فنی مرتبط با عنوان و موضوع پژوهش عنوان گردیده, تعاریف مختصری از منابع اصلی و معتبر برای هر یک آورده می شود.
ج) شرح و بیان مسئله تحقیق (طرح یک مشکل)
طرح مسئله در واقع عنوان نمودن پرسشی است که در ذهن محقق راجع به یک پدیده ناشناخته، مشکل یا معضل شکل گرفته و هدف تحقیق از طرح این سئوال ریشه یابی، علت یا علل به وجود آورنده آن مساله و یا راهکارهای رفع آن است.
نحوه نوشتن پروپوزال
در این بخش هدف نهایی تحقیق, به صورت مختصر و مفید باید توضیح داده شود که در تحقیقی که انجام می دهد دستیابی به چه نتایجی مد نظر است؟ یا بعبارتی در پی حل چه مسأله ای می باشد. چرا لازم است که تحقیق مورد نظرش انجام شود و اگر انجام شود چه فوایدی در بر خواهد داشت. پژوهشگر باید بتواند موارد فوق را به صورت کاملا شفاف توضیح دهد تا داوران منتخب, تحقیق را بدون هیچ شک و تردیدی تایید کنند.
در بیان مساله و اهمیت تحقیق, رعایت موارد زیر اامیست.
پژوهشگر برای به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز, از منابع و ابزار های متناسب با موضوع تحقیق استفاده می کند. ابزار و منابع مورد نیاز به تناسب موضوع تحقیق متفاوت خواهد بود.
انتخاب ابزار گردآوری اطلاعات بر مبنای رعایت موارد ذیل توصیه می گردد. :
نحوه نوشتن پروپوزال
مطابق با موارد ذکر شده, محقق بمنظور شناسایی و حل مشکلات و مسایل, قبل از انجام هرگونه تحقیق باید در خصوص تاریخچه تحقیق بررسیهای لازم را انجام دهد تا جنبه ها و نتایج حاصل را به دست آورد؛ از کار تکراری پرهیز نموده و تهدیدات و نقاط ضعف مطالعات قبلی را به فرصتهای مناسب تبدیل نماید.
هدف کلی, بررسی مواردیست که در عنوان تحقیق به صورت واضح و دقیق بیان می شود.
بخشی از اهداف کلی بوده که از هم افزایی آن ها به دست می آید.
در بیان اهداف تحقیق رعایت موارد ذیل اامیست:
برای روشن تر شدن چهارچوب انجام کار باید سوالات اساسی که به دنبال یافتن پاسخ آن هستیم واضح و روشن ذکر کنیم. سوالات نباید خارج از اهداف تحقیق باشد بلکه باید روشن و محدود باشد. مانند: دلایل بیسوادی درجامعه چه چیزهایی هستند؟
پژوهشگر قبل از اجرای تحقیق باید پیش فرض و حدسیات خود را ذکر کرده تا بتواند کار خود را شروع کند. در پایان کار نتایج به دست آمده می تواند در راستای تایید یا رد فرضیات محقق مطرح گردد. برای مثال، یک فرضیه ساده این است که بگوییم: میزان فرهنگ با وضعیت سواد افراد رابطه دارد.
همچنین دراین قسمت باید اصطلاحات، واژه ها و کلمات مخفف را با استفاده منابع کاملا معتبر و تخصصی ذکر کند.
نحوه نوشتن پروپوزال
در مشخص کردن جامعه تحقیق باید محدوده جامعه و نمونه ها با دقت انتخاب گردد.
در مشخص کردن نمونه تحقیق رعایت موارد زیر ضروری است:
در مشخص کردن محیط تحقیق رعایت موارد زیر ضروری است:
روش تحقیق برمبنای متغیرهای مختلف، از قبیل هدف، ماهیت و … انواع مختلفی دارد . نظیرپژوهشهای بنیادی، تاریخی، تجربی و … که محقق براساس موضوع و با مشاوره ی اساتید راهنما و مشاور می تواند مناسب ترین روش را انتخاب کند.
مواردی که می بایست در مشخص نمودن روش تحقیق رعایت شود:
چنانچه روش تحقیق منتخب، پرسشنامه ای باشد می بایست موارد ذکر شده درخصوص پرسشنامه رعایت شود.
مهمترین هدف تحقیق به کار بستن نتایج حاصله از هر پروژه ی تحقیقاتی در سازمان ها و نهادهایی که می توانند از نتیجه تحقیق استفاده کنند،می باشد.
ممکن است محقق در طول انجام پروژه به دلایلی نظیر نبودن منابع مالی، همکاری نکردن برخی سازمان ها یا اشخاص، مشکلات شخصی، عدم هماهنگی با اساتید راهنما و مشاور و… نتواند به طور شایسته در برخی قسمت ها فعالیت های لازم را انجام دهد. در این بخش ضمن بیان این محدودیت ها صداقت خود را در انجام تحقیق نشان می دهد.
[۱] Proposal
درباره این سایت